تشکیل و یا عدم تشکیل کنگره برای هر حزب و سازمانی، پیام ها و پیامدهای خاصی را به دنبال دارد که از دید فعالان سیاسی، به ویژه اعضا و هوادارانش، مخفی و پوشیده نخواهد ماند. 
الف - در صورت عدم تشکیل کنگره، چند پیام بسیار برجسته و فوری به ذهن متبادر خواهد شد:
• پای‌بندیِ حزب به شیوه‌های بسیار قدیمی و سنتی؛ همانند حلقه های مرید و مرادی ویا ریش‌سفیدی وکدخدامنشی و...
• اختلافات درون حزبی و عدم تمایل رده ها و مقامات بالای حزب به دگرپذیری و گردش قدرت.
• اهمیت و جایگاه بسیار پایین حزب در میان اعضا و هوادارانش که بقا و یا عدم بقای حزب را مانند هم می پندارند و با بی توجهی و عدم پیگیری تشکیل کنگره، عملاً در راستای پایان دادن به عمر آن گام برمی دارند!!
• نسبت و رابطه ای که حزب و یا سازمان با حاکمیت دارد؛ یعنی این رابطه به نقطه ای رسیده که سران، مسئولین و اعضای فعال حزب به صورتی پراکنده و نامرتبط در تبعید و یا خارج از کشور به سر می برند.

ب - در صورتی که حزب و یا سازمانی موفق به تشکیل کنگره شود، ضمن این که هرنوع گمانه زنی و شائبه هایی از نوع فوق الذکر را می تواند از اذهان بزداید، نشان‌دهنده‌ی تمایل جدی، منطقی و مشروع حزب به ادامه‌ی فعالیت و تجدید حیات سیاسی خویش است. اکنون که جماعت دعوت و اصلاح ایران توانسته است سومین کنگره‌ی خود را در روزهای چهارشنبه و پنج‌شنبه مورخه 18و19 اسفند 1389با موفقیت تشکیل دهد و خبر آن در سایت رسمی جماعت به اطلاع عموم رسیده است، این جانب نیز به عنوان یکی از اعضای کنگره، نکاتی را در این خصوص یادآور می‌شوم:

• اعتراف دبیرکل و اعضای شورای مرکزی به نقاط ضعف و قصور خویش در ابعاد مختلف به صورتی منظم، طبقه‌بندی شده و شفاف، که با توجه به داشتن ذهنی آلوده به توهم توطئه در میان فعالان احزاب و جریانات سیاسی و حتی حاکمان کشورهای خاورمیانه برای توجیه شکست ها و ناکامی های خویش، در نوع خود کم سابقه و شایان توجه است.
• همفکری و همگرایی اعضا برای تأمین مصالح ملی و کلان، به جای منافع محلی، فردی و حزبی که در بازنگری مرام‌نامه و اساس‌نامه و تدوین استراتژی‌های آینده‌ی جماعت و انتخاب اعضای شورای مرکزی کاملاً نمایان و هویدا بود. در حالی که تشکیل جناح های درون حزبی و تلاش برای برکناری عده‌ای از سوی عده‌ای دیگر، در احزاب سیاسی، امری کاملاً عادی و مرسوم است. اما هر یک از اعضای کنگره جماعت، دیگری را شایسته تر از خود می دانست.

• تغییرات:

الف - تغییر در اعضا؛ بدین صورت که در میان 11 عضو اصلی شورا، 5 چهره ی جدید به چشم می خورد و نکته جالب این که علت اصلی تغییر افراد نیز، عدم فراغت و اهتمام جدی آنان برای شرکت در جلسات شورا و یا پیگیری مصوبات و خواسته‌های اعضای کنگره بوده است.
ب - تغییردر اساس‌نامه؛ و مهم‌ترین تغییری که ایجاد شد، پیشنهاد و تصویبِ «هیأت نظارت و داوری» به جای «بازرسی» بود. یادآوری این نکته خالی از لطف نیست که ثبات در اصول و مبانی و استراتژی‌های اساسی جماعت بر تغییرات ملموس و قابل توجه، ارجحیت دارد.

• در لحظات پایانی مقدماتِ برگزاری انتخاب اعضای شورای مرکزی، معلوم شد که استاد پیرانی، دبیرکل قبلی جماعت نام نویسی نکرده و تمایلی به شرکت در انتخابات شورا ندارند. این امر با اعتراض شدید اعضای کنگره و حتی افراد نامزد برای حضور در شورای مرکزی مواجه گردید و اعلام کردند که آنان نیز از نامزدی و حضور در انتخابات شورای مرکزی انصراف خواهند داد. سرانجام برگه‌ی اعلام نامزدی ایشان از سوی یکی از مشاورانش تکمیل و با امضای یکی دیگر از اعضای کنگره و استقبال حاضرین به هیأت رئیسه تحویل داده شد.

• نقاط قوت و ضعف:
الف - به نظر من مهمترین نقطه ضعف این کنگره، عدم حضور مهمان از سایر احزاب و جریانات کشور و یا شخصیت‌های بارز و سرشناس ملی و منطقه‌ای در مراسم افتتاحیه و نیز عدم ارائه‌ی تحلیل هایی کارشناسانه و استراتژیک از اوضاع داخلی کشور و جهان، به ویژه تحولات اخیر در خاورمیانه و کشورهای عربی بود. گرچه از طرف دبیرکل برای عدم حضور مهمانان و محدودیت های موجود، اظهار تأسف شد و تحلیلی جامع اما بسیار کوتاه و فشرده هم از اوضاع روز ارائه گردید.

ب - نقاط قوت کنگره نیز عبارت بودند از:
- صدای دلنشین اذان در اوقات شرعی و برپایی نمازهای جماعت و روحیه‌ی اخوت و برادری، فضایی کاملا معنوی و ایمانی را بر این نشست حاکم نموده بود.
- ادب اختلاف در ابراز مواضع و اظهارنظرها رعایت می‌شد و چگونگی اعلام رأی موافقان و مخالفان، تا حد زیادی منطبق بر موازین دموکراتیک بود.
- بیش از 95 درصد گفتگوها و بحث و جدل‌ها، پیرامون مفاد و مواد مرام‌نامه و اساس‌نامه بود تا این که حولِ انتخاب و یا عدم انتخاب افراد و رفتن عده‌ای و یا آمدن عده‌ای دیگر باشد و این نشان‌دهنده‌ی یکی از ویژگی های بسیار بارز و برجسته‌ی این جماعت است که« افکار و اندیشه ها به جای افراد و اشخاص محورند».
- ارائه‌ی خدمات و پذیرایی به اعضا و شرکت کنندگان از سوی افرادی که کارشناسان و نخبگان جماعت محسوب می‌شدند؛ آن هم به گونه‌ای بسیار متواضعانه و در نهایت نظم و هماهنگی.

جلال معروفیان- عضو کنگره‌